Een les in drie delen om te beginnen: het belangrijkste verschil is dat een swimrun uit minimaal drie segmenten bestaat, terwijl de zwemloop klaar is na twee onderdelen. Dus de swimrunner loopt of zwemt in ieder geval twee stukken, maar meestal wisselen de zwem- en looponderdelen elkaar in hoog tempo af. Zo bestaat de kans dat de deelnemer van een swimrun-evenement over vijftien kilometer tien keer het water in duikt.

De originele swimrun bestaat uit een aaneenschakeling van eilanden waartussen gezwommen wordt en waarover gelopen wordt. Zo snel mogelijk en via de kortste en meest logische route van A naar B. Dus geen ronde met start en finish op dezelfde plek zoals bij veel wedstrijden intussen, vooral vanuit praktisch oogpunt, het geval is. De wedstrijden van een swimrun volbreng je – volgens het originele concept – in duo’s, al staan sommige organisaties tegenwoordig ook eenlingen toe. De duo-insteek is niet alleen een veiligheidskwestie, in de vrije natuur zijn hulpdiensten niet altijd snel beschikbaar en een buddy kan je leven redden, maar geeft ook een extra een sociaal en mentaal aspect aan het racen.

Het derde verschil ten opzichte van de traditionele zwemloop zit verscholen in de kleding en het materiaal. Swimrunners dragen een wetsuit, vaak met korte mouwen en broekspijpen, en andere materialen die de wedstrijd mogelijk vereenvoudigen. Denk hierbij aan pullbuoys of benendrijvers en paddels. In de schoenkeuze is de deelnemer vrij. Bij zwemlopen is er een wisselzone waarin deelnemers hun zwemkledij wisselen voor hardloopspullen, zwembrillen achterlaten en de badmuts wisselen voor een pet of zonneklep. Bij een swimrun hebben ze nog nooit van een wisselzone gehoord. Alles wat je gebruikt, draag je mee van start tot finish.

Geen enkele sport kan zonder een scheppingsverhaal. De triathlon paradeert met de militairen die elkaar na een flinke portie spierballentaal eind jaren ‘70 zwemmend, fietsend en lopend bestreden. De oorsprong van de swimrun ligt in deze eeuw. Net als bij de triathlon is er veel alcohol nodig om op absurde ideeën te komen. De broers Mats en Jesper Andersson kachelen in 2002 op een mooie avond tig biertjes richting de huig met hun vrienden Anders Malm en Janne Lindberg. Het decor is het Zweedse eiland Utö, in de archipel van Stockholm. De alcohol leidt tot borstklopperij, waarna ze een weddenschap afsluiten. Het duo dat als eerste zwemmend en hardlopend het eiland Sandhamm bereikt, wint. Onderweg zijn er drie restaurants waar een verplichte check-in geldt. Ze spreken bovendien af dat het eerst arriverende duo zoveel mag eten en drinken als ze willen, terwijl het achtervolgende duo de rekening moet betalen. Dat geldt ook voor het hotel waar ze na aankomst in Sandhamm zullen slapen. Het kost ze meer dan 26 uur om de complete afstand over en tussen alle eilanden af te leggen. Het jaar erna herhalen ze de expeditie en de uitslag is hetzelfde.

In 2005 wordt het idee voorgesteld aan twee Zweedse ondernemers en outdoor-avonturiers, die daarop een klein proefeditie organiseren en overtuigd raken van het concept. Ö-till-ö (Zweeds voor ‘van eiland naar eiland’) is geboren. De route wordt herzien en passend gemaakt om binnen het bestek van een dag afgelegd te kunnen worden. Ze komen na veel gepuzzel uit op 75 kilometer, waarvan 10 zwemmend. Het jaar daarop doen negen duo’s mee, elke editie daarna schrijven meer avonturiers zich in en nadat in 2012 drie andere evenementen worden toegevoegd, beseffen ze dat een nieuwe sport geboren is. De originele Ötillö geldt intussen al jaren als het WK van de swimrunsport. Je moet je kwalificeren om eraan deel te kunnen nemen en er zijn klassementen voor mannenduo’s, vrouwenduo’s en gemengde duo’s.

Terug naar Groningen. Vraag aan een willekeurige deelnemer van Swimrun Lauwersoog naar zijn of haar ervaringen en je krijgt een respons van blind enthousiasme. Oosterbeker Bart van der Wal (43) is met drie deelnames op drie wedstrijden ervaringsdeskundige. Hij struikelt nog net niet over zijn eigen woorden. “Ik verbind de charme van deze sport met de magie van jezelf droog lopen”, zegt Van der Wal. “En vervolgens weer afkoelen na het rennen, het sauna-effect. Het lichaam krijgt te maken met veel temperatuurswisselingen. Er is veel afwisseling zonder blokken met standaardafstanden, geen traditionele parcoursen. Het is een echt avontuur omdat je door natuurgebieden banjert. Dit voedt de echte avonturiersgeest.”

Sander Berk (41), voormalig professioneel triatleet en swimrunner van het eerste uur, heeft ook in het buitenland al wedstrijden gedaan. De olympiër sluit zich volledig aan bij de woorden van Van der Wal. “Swimrun is een combinatie van alles wat ik leuk vind: natuur, trailrunnen en buiten zwemmen. Ik zag een filmpje voorbij komen van Ötillö en wilde eigenlijk meteen meedoen. Swimruns zijn meer evenementen dan wedstrijden. Tot aan de finish heb ik vaak geen idee waar ik lig in het deelnemersveld en dat maakt ook niet uit. Je merkt bij andere deelnemers heel erg wat ik ook met trailruns heb. Winnen is minder belangrijk, iedereen doet mee voor de belevenis. Lekker met zijn allen sporten in de natuur. Dat trekt me heel erg aan en past goed bij hoe ik aan het sporten ben. Lang wilde ik als atleet winnen en zo goed mogelijk worden. Maar die tijd heb ik gehad, ik ga niet meer de Olympische Spelen halen.”

De heren noemen de Swimrun Lauwersoog ‘een schitterende wedstrijd’. Bewoordingen die bij Helco van Keeken een glimlach op het gelaat opleveren. In 2020 organiseerde hij met behulp van vele anderen al voor de derde keer de wedstrijd in het Lauwersmeergebied aan de Waddenzee. Interesse genoeg, want tegenwoordig moeten wachtlijsten worden opgemaakt. Er zouden best meer mensen mee kunnen doen, maar Van Keeken wil er in de geest van swimruns geen massa-evenement van maken.

Tot vijf jaar geleden had de Groninger nog nooit in het open water gezwommen. Hij wilde met anderen geld inzamelen voor het goede doel (kankeronderzoek) via de Groninger Swim Challenge. Vanuit zijn tuin dook hij het Groningse buitenwater in om te trainen. Twee rondjes van een halve kilometer later klom hij met knallende pijn in zijn schouders uit het water. Zonder enige vorm van zwemtechniek had hij zichzelf voort geworsteld. Schoolkinderen hadden er geen diploma mee behaald en waarschijnlijk zou het Maarten van der Weijden pijn aan de ogen doen. Om het schouderleed te verzachten, werd een westuit aangeschaft. ‘Een shorty, knaloranje van kleur’, zegt Van Keeken. ‘Op de schouders stond swimrun. Op Google vond ik de swimruns in Zweden. Ik liep liever hard dan dat ik zwom en besloot het zelf gewoon eens te proberen. Ik zette een parcours uit achter de dijk, langs weilanden en verschillende keren door het kanaal. Ook bij het lopen droeg ik mijn wetsuit.’

Over die schoonheid valt niet te twisten. Langs de route van de swimrun, die de afstanden 10 kilometer, 10 mijl en 28 kilometer kent, zijn vier verschillende typen bos te ontwaren. Daarnaast staat het Lauwersmeergebied bekend om zijn grote biodiversiteit. De oplettende swimrunner kan met een arendsoog aalscholvers, lepelaars, buizerds, wilde zwanen, en grutto’s spotten. Even verderop dartelen konikpaarden en grazen de iets loggere Schotse hooglanders. Van Keeken probeert de deelnemers het gevoel te geven dat ze van A naar B bewegen, volledig in de geest van Ötillö. “Dat is wel een beetje de kern van de sport. Wij laten mensen het Nieuw Robbengat over zwemmen, daar een ronde lopen en dan via een andere route weer door het water terug komen. Dat geeft het gevoel dat ze over een eiland zijn gelopen, maar stiekem is het een uitstulping. Het gebied zelf moet tijdens een swimrun het obstakel zijn, in tegenstelling tot mudraces waar met kunstmatig aangelegde hindernissen wordt gewerkt. Dat is een groot verschil.”

Niet alles is in Lauwersoog in steen gebeiteld. Waar swimruns in de basis in duo’s volbracht moeten worden, staat Van Keeken ook eenlingen toe. “Maar we drukken iedereen op het hart goed voor elkaar te zorgen onderweg. Het is bijvoorbeeld verplicht om een fluitje bij je te dragen, zo ben je vindbaar bij een verzwikte enkel in het bos. Dat past in onze filosofie van elkaar helpen. Veel deelnemers stoppen op bijzondere plekken om beter te kunnen kijken naar al dat pracht. Soms worden groepjes gevormd omdat ze samen door de natuur willen trekken.” Ook Berk, ooit gelauwerd topsporter, waardeert deze instelling onder swimrunners. Beleven voor presteren. “Een van de regels van swimruns is dat je andere teams helpt bij pech of tegenslag. Zelfs al lig je eerste of tweede in de wedstrijd: ook de grootste concurrent sta je te allen tijde bij. Als duo help je elkaar zo goed mogelijk over de afstand, maar eigenlijk geldt dat ook voor de concurrenten.”