In Transition schreven we er al eerder over: achter de piek gaapt het ravijn. Vooral als het einde van het seizoen nadert en de dagen korter worden, dan kan de motivatie soms ver te zoeken zijn. En dan hebben we het niet alleen over trainingsmotivatie. Glorieuze piekmomenten kunnen in rap tempo plaats maken voor sombere gevoelens. En als je keihard getraind hebt voor dat ene specifieke doel, maar de race werd uiteindelijk (toch nog) gecanceld, dan kan de klap nog wel eens dubbel zo hard aankomen.

Het zwarte gat dreigt. Hoe werkt dat en hoe ga je ermee om? Of eigenlijk beter: hoe kun je het voorkomen? Er wordt namelijk veel geschreven over hoe je je optimaal voorbereidt, over trainingsschema’s, herstel, materiaal en noem maar op. Kortom, alles om op een bepaald moment zo optimaal mogelijk te presteren. Maar er is ook nog een periode daarna. Het moment waar je naar toewerkte is voorbij. Of – zoals voor veel triatleten dit jaar zal gelden – heeft nooit plaatsgevonden.

Ongeacht of er nu wel of niet (goed) gepresteerd is, veel sporters ervaren een negatief gevoel als een groot doel, zoals een triathlon, marathon of zware fietstocht, eenmaal achter de rug is. Een gevoel van leegte. Soms gaat dat ook nog eens gepaard met een knagend schuldgevoel. Dat heeft alles te maken met die enorme intensieve en langdurige aanloop: het gebrek aan tijd voor je naasten en de andere dingen die je belangrijk vond.

De belangrijkste reden voor de dip is misschien niet de eerste waar je aan denkt: gewoontes. Wanneer je een langere periode veel traint, went het lichaam aan die inspanning. Door plotseling veel minder te sporten, moet je lichaam wennen aan de gewoonte die je doorbreekt. Mentale gewoontes zijn minstens zo belangrijk. Uit onderzoek blijkt dat je die in ongeveer drie maanden opbouwt. In voorbereiding op bijvoorbeeld een triathlon pas je je leefstijl voor veel langere tijd aan. Je vormt dus eigenlijk nieuwe gewoontes.

Het is lastig om die gewoontes, die zo’n groot deel van de week in beslag nemen, naderhand uit te schakelen. De ervaren leegte is in die zin bijna letterlijk: een lege agenda. Daar komt bij dat je je leefstijl hebt omgegooid, omdat je naar een heel specifiek doel toewerkte. Al die gewoontes staan in het teken van dat ene doel. En dus valt hun relevantie weg op het moment dat het doel al dan niet bereikt is. Dit is des te meer zo, naarmate je meer obsessief naar je piekmoment toeleeft, en dus minder ruimte hebt voor andere dingen.

Heb je je moment of glory gehad en is het volbracht? Vier het, ongeacht je resultaat. Je bent in staat geweest om maandenlang ontzettend veel in dienst te stellen van dat ene doel, en dat is een prestatie op zich. Misschien nog wel meer dan die paar uur waar het allemaal om draaide. Heeft je piekmoment door omstandigheden niet kunnen plaatsvinden, dan is er dus nog steeds heel veel om trots op te zijn.

Bereid je er mentaal op voor dat je na het doel veel tijd over zult hebben. Haal je voornemens er weer eens bij: wat wilde je na afloop van je hoofddoel weer gaan oppakken? En had je die voornemens nog niet, dan is het nooit te laat om ze alsnog te formuleren. De tijd en ruimte worden op deze manier in je hoofd meer ‘ontspanning’ (waar plotseling sporten weer onder valt!) en ‘mogelijkheden’ in plaats van ‘lucht en leegte’.

Neem ten slotte de tijd om te reflecteren op jezelf, op de hele periode. Dat kan waardevolle inzichten geven, in plaats van dat onbehaaglijke zinloosheidsgevoel. In plaats van een dip levert deze periode je dan misschien juist wel een doel op. Dat kan ook weer hetzelfde of een nieuw sportief doel zijn. Maar het hoeft niet…